حدود 9 ماه و روزانه بیشتر از 12 ساعت در محیطی کوچک و متاسفانه بدون تهویه مشغول تعمیرات تجهیزات یک مزرعه ماینرهای نیمه دولتی بودم، از قبل با این موضوع آگاهی داشتم که قلع سمی است اما مقدار آن و شرایطی را که ممکن است تجربه کنم را جدی نگرفته بودم، شرایطی خیلی سخت و دردآوری را تجربه کردم، از این جهت بعد از دو سال که اثرات مسمومیت آن در من رفع شده است، این مطلب را جمع آوری کردم و امیدوارم قبل از شروع لحیم کاری موارد بهداشتی را لحاظ و کار را در محیطی مناسب همراه با تهویه استاندارد، پوشیدن دستکش، استراحت و تغذیه مناسب و حتما تمیزی کف کارگاه انجام دهید. برای خوردن غذا و نوشیدن حتی یک فنجان چای از سر میز کار و محیط کارگاهی فاصله بگیرید… خواهشمندم مطلب زیر را مطالعه کنید و آن را جدی بگیرید.
این مقاله صرفا جهت اطلاع است.
ماده سمی
مواد موجود در لحیم کاری که می توانند مضر باشند عبارتند از:
- آنتیموان
- بیسموت
- کادمیوم
- فلز مس
- اتیلن گلیکول
- اسیدهای ملایم
- نقره
- قلع
- فلز روی
لحیم کاری حاوی این مواد است. همچنین ممکن است حاوی مواد مضر دیگری نیز باشد.
دود ناشی از فلاکسی و روغن لحیم، باعث کاهش ظرفیت تنفسی می‌شود. مقداری از قلع و سرب تبخیر می‌شود و به همراه دود‌ها و بخارات می‌تواند وارد مجاری تنفسی و ریه شود و یا کار کردن با آنها بدون دستکش از راه پوست عوارض ذیل را دارد:
- قلع : عوارض پوستی و پنوموچ کنیوز خوش خیم
- سرب : قولنج روده – ناراحتی معده و روده – کم خونی و ضعف – تخریب سلسله اعصاب
- تینر : حساسیت پوستی
اثرات قلع برسلامت
قلع به طور عمده در مواد مختلف آلی بکار می رود. پیوندهای آلی قلع خطرناک ترین شکل قلع برای انسان می باشد. علیر غم خطرات، این مواد در صنایع زیادی کاربرد دارند که شامل صنعت رنگ و صنعت پلاستیک می‌شود و در کشاورزی برای تولید آفت کشها مورد استفاده قرار می‌گرد.
علیرغم اینکه به سمی بودن قلع آگاهیم، میزان استفاده از مواد آلی قلع در صنایع در حال افزایش است. اثرات مواد قلع آلی می‌تواند متنوع باشد. این به نوع ماده مورد استفاده و ارگانیسم مورد استفاده بستگی دارد.تری سلیتین خطرناک ترین ماده آلی قلع برای انسان است. این ماده پیوندهای هیدروژنی کوتاهی دارد. وقتی پیوندهای هیدروژنی در یک ماده قلع بلنتر می‌شود خطر این ماده بر سلامت انسان کمتر می‌شود. انسان می‌تواند پیوندهای قلع را از طریق غذا، تنفس و پوست جذب نماید. مواجهه با پیوندهای قلع، می‌تواند اثرات حاد و همچنین مزمن داشته باشد.
اثرات حاد عبارتند از:
– سوزش چشم و پوست
– سردرد
– دردهای شکمی و معده
– کسالت و سرگیجه
– تعریق شدید
– تنگی نفس
– مشکلات ادراری
اثرات مزمن عبارتند از:
– افسردگی
– آسیب کبدی
– تضعیف سیستم ایمنی
– آسیب کروموزومی
– کاهش سلولهای قرمز خون
– آسیب مغزی(خشونت،اختلال در خواب،فراموشی و سردرد)
آیا لحیم کاری و قلع لحیم کاری سمی است؟
سمیت لحیم کاری به این بستگی دارد که سیم لحیم کاری مورد استفاده برای لحیم کاری حاوی سرب باشد یا خیر. آزمایش سرب خون به طور منظم برای اطمینان از اینکه سطح از حد استاندارد فراتر نمی رود، ضروری است.
اگر اقدامات حفاظتی مناسب و استانداردهای تهیه مواد خام رعایت شود، لحیم کاری با قلع معمولاً آسیب قابل توجهی ایجاد نمی‌کند. در حال حاضر محصولات بدون سرب به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرند.
سرب یک ماده سمی است و قرار گرفتن در معرض بیش از حد آن می تواند منجر به مسمومیت با سرب شود. قرار گرفتن در معرض سطح پایین می‌تواند بر هوش، سیستم عصبی و سیستم تولید مثل تأثیر بگذارد. لحیم کاری که معمولا استفاده می‌شود مخلوطی از قلع و سرب است که رسانایی خوب و نقطه ذوب پایینی دارد. با این حال، سمیت این لحیم کاری عمدتا از سرب ناشی می‌شود. دود سرب تولید شده در حین لحیم کاری می‌تواند باعث مسمومیت با سرب شود.
سرب و ترکیبات آن به عنوان مواد خطرناک طبقه بندی می‌شوند و می‌توانند بر سیستم عصبی مرکزی و کلیه ها تأثیر بگذارند. اثرات سمی سرب بر محیط زیست و موجودات نیز تایید شده است.
سطوح سرب خون 10 میکروگرم در دسی لیتر یا بالاتر می‌تواند اثرات بیوشیمیایی ایجاد کند و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سطوح بالای 60-70 میکروگرم در دسی لیتر می‌تواند منجر به مسمومیت بالینی با سرب شود.
توجه به این نکته مهم است که تمام فلزات در صورت مصرف بیش از حد، از جمله لحیم کاری، می توانند سمی باشند. هنگام لحیم کاری، دود حاوی عناصر مضر تولید می‌شود، بنابراین استفاده از ماسک در حین کار توصیه می‌شود. با این حال، حتی با محافظت، هنوز هم ممکن است تاثیری داشته باشد. استفاده از سیم لحیم کاری بدون سرب در مقایسه با سیم‌هایی که حاوی سرب هستند، گزینه ایمن تری است.
آیا لحیم کاری بدون سرب سمی است؟
ماده مورد استفاده برای لحیم کاری با آهن لحیم کاری سیم لحیم کاری است که معمولاً از قلع و سایر فلزات تشکیل شده است. سیم لحیم کاری را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
سرب
بدون سرب
با اجرای استاندارد اتحادیه اروپا ROHS، تعداد بیشتری از کارخانه های جوش PCB گزینه های بدون سرب و سازگار با محیط زیست را انتخاب می‌کنند. سیم لحیم سربی که سازگار با محیط زیست نیست، در حال حذف و جایگزینی است. در حال حاضر عمده ترین محصولات موجود در بازار خمیر لحیم، سیم و میله بدون سرب می‌باشد.
قلع لحیم کاری به دلیل نقطه ذوب پایین و وجود سرب (60% سرب و 40% قلع) می تواند سمی باشد. بیشتر قلع لحیم کاری موجود در بازار توخالی است و حاوی رزین است که در هنگام جوشکاری گازی را آزاد می‌کند.
گاز آزاد شده از رزین کمی سمی است و بوی بدی دارد. خطر اصلی مرتبط با قلع لحیم کاری دود سرب است، حتی در محصولات بدون سرب که حاوی مقداری سرب هستند. حد دود سرب در GBZ2-2002 کم و سمی است، بنابراین نیاز به حفاظت دارد. در اروپا، حفاظت از کارگران و محیط زیست در حین جوشکاری از طریق قانون اجرا می‌شود و باید اقدامات حفاظتی انجام شود.
در استاندارد ISO14000، تمهیداتی برای تصفیه و حفاظت از آلودگی ایجاد شده در حین تولید در نظر گرفته شده است. زمانی سرب جزئی از سیم لحیم کاری بود، اما اکنون بیشتر شرکت ها از سیم لحیم کاری بدون سرب استفاده می‌کنند که عمدتاً از قلع تشکیل شده است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها دی اکسید قلع را اندازه گیری می‌کند که به عنوان یک خطر شغلی طبقه بندی می‌شود.
سرب با گذشت زمان در بدن تجمع می‌یابد و باعث آسیب به سیستم ایمنی و عصبی می‌شود. سیم لحیم کاری بدون سرب سازگار با محیط زیست است، اما همچنان می‌تواند اثرات منفی بر سلامت انسان داشته باشد. سیم لحیم بدون سرب نسبت به سیم لحیم حاوی سرب آلودگی کمتری دارد اما کاملاً بدون سرب نیست. گازهای تولید شده در هنگام لحیم کاری، مانند روغن رزین و کلرید روی، سمی هستند. جوشکاری بدون سرب در مقایسه با استفاده از سرب و قلع دشوارتر است.
چگونه از سمی بودن آهن لحیم کاری و سیم لحیم کاری جلوگیری کنیم؟
کارخانه PCB باید هنگام لحیم کاری قطعات با استفاده از سیم قلع ROHS و آهن لحیم کاری الکتریکی با قلع احتیاط هایی را انجام دهد. این شامل پوشیدن دستکش، ماسک یا ماسک گاز، اطمینان از تهویه مناسب در محل کار، حفظ یک سیستم اگزوز خوب، تمیز کردن پس از کار، و نوشیدن شیر برای جلوگیری از سمیت سرب در لحیم کاری است.
استراحت کنید: توصیه می شود برای هر یک ساعت کار حدود 15 دقیقه استراحت کنید تا خستگی را کاهش دهید، زیرا مقاومت در هنگام خستگی بالاترین میزان است.
- برای از بین بردن مواد مضر جذب شده در طول روز، مصرف سیگار را کاهش دهید و مصرف آب را افزایش دهید.
- مصرف سوپ ماش یا آب عسل قبل از خواب می تواند به کاهش آتش و بهبود خلق و خوی شما کمک کند، در حالی که ماش و عسل نیز می توانند به از بین بردن مقدار زیادی سرب و تشعشعات جذب شده کمک کنند.
- قرار گرفتن در معرض تشعشعات را تا حد امکان به حداقل برسانید، مثلاً در صورت امکان از تلفن همراه خود استفاده نکنید.
- هنگامی که روغن لحیم کاری و قلع دود می‌کنند، سعی کنید سر خود را به طرفین بچرخانید و نفس خود را حبس کنید تا قرار گرفتن در معرض آن کاهش یابد.
- هنگام مسواک زدن از آب کمتر و الکل بیشتری استفاده کنید و برای مدتی از الکل استفاده کنید، زیرا اثر مشابه است.
- پس از لحیم کاری دست های خود را کاملا بشویید.
- قبل از رفتن به رختخواب حمام کنید و یک برنامه خواب ثابت با خواب کافی را هدف قرار دهید. خواب کافی می تواند به دفع ناخالصی ها از بدن شما کمک کند.
- با ماسک کار کنید
علائم مسمومیت :
علائم سرب:
مثانه و کلیه‌ها
آسیب کلیه
چشم، گوش، بینی، دهان و گلو
طعم فلزی
مشکلات بینایی
زردی چشم (یرقان)
از دست دادن شنوایی
معده و روده
درد شکم
یبوست
اسهال
تشنگی بیش از حد
از دست دادن اشتها
استفراغ
کاهش وزن
قلب و خون
سقوط – فروپاشی
فشار خون بالا
فشار خون پایین (شوک)
ماهیچه ها و مفاصل
فلج
دردهای عضلانی
خستگی
ضعف
درد مفاصل
سیستم عصبی
کما (کاهش سطح هوشیاری و عدم پاسخگویی)
گیجی
تحریک پذیری
توهمات
سردرد
تحریک پذیری
عدم تمایل به انجام هر کاری
مشکل خواب
لرزش
تکان دادن
حرکات ناهماهنگ
تشنج (تشنج)
پوست
پوست رنگپریده
زردی پوست (یرقان)
علائم قلع و روی کلرید:
مثانه و کلیه ها
کاهش خروجی ادرار
عدم خروج ادرار
چشم، گوش، بینی، دهان و گلو
در دهان و گلو می سوزد
چشم زرد (ایکتروس)
معده و روده
اسهال
استفراغ
پوست، زردی پوست (یرقان)
علائم اتیلن گلیکول:
اختلال در تعادل اسیدی خون (می تواند منجر به نارسایی بسیاری از اندام ها شود)
نارسایی کلیه
علائم کادمیوم:
آسیب کلیه
کاهش عملکرد مغز یا هوش
کاهش عملکرد ریه
نرم شدن استخوان ها و نارسایی کلیه
علائم بیسموت:
اسهال
سوزش چشم
بیماری لثه ( التهاب لثه )
آسیب کلیه
طعم فلزی
تحریک پوست
علائم نقره:
رنگ سیاه مایل به خاکستری روی پوست و غشاهای مخاطی
رسوب نقره در چشم
علائم آنتیموان:
سوختگی های شیمیایی
افسردگی
سرگیجه
اگزما (خشکی و تحریک پوست)
سردرد
تحریک غشاهای مخاطی (دهان، بینی)
مشکلات معده
علائم مس:
درد شکم
اسهال
استفراغ
نارسایی قلب، کلیه و کبد (ناشایع)
سردرگمی (غیر معمول)
تب
مراقبت در منزل
فورا کمک پزشکی دریافت کنید. فرد را وادار به پرفشاری نکنید مگر اینکه کنترل سم یا ارائه دهنده خدمات بهداشتی به شما بگوید. اگر لحیم روی پوست یا چشم است، حداقل به مدت 15 دقیقه با آب فراوان بشویید.
اگر لحیم بلعیده شد، فوراً به فرد آب بدهید، مگر اینکه توسط ارائه دهنده دستور دیگری داده شود. اگر فرد علائمی دارد (مانند استفراغ، تشنج یا کاهش سطح هوشیاری) که بلعیدن را سخت می‌کند، به او آب ندهید.
قبل از تماس با اورژانس
اطلاعات زیر را تعیین کنید:
سن، وزن و وضعیت فرد
نام محصول (و مواد تشکیل دهنده در صورت شناخته شدن)
زمان بلعیده شد
مقدار بلعیده شده
کنترل سم
نتایج به نوع سم بستگی دارد:
اتیلن گلیکول بسیار سمی است.
بهبودی کامل از مسمومیت با سرب یک سال یا بیشتر طول می‌کشد. ممکن است باعث آسیب دائمی مغز شود.
اگر مقدار روی یا قلع بلعیده شده کم باشد، بهبودی باید در عرض تقریباً 6 ساعت اتفاق بیفتد.
تغییر رنگ پوست در اثر مسمومیت با نقره دائمی است.
مسمومیت طولانی مدت با آنتیموان و کادمیوم ممکن است منجر به سرطان ریه شود.
بهبودی پس از مسمومیت با اسید بستگی به این دارد که چه مقدار بافت آسیب دیده است.
بلع این گونه سموم می‌تواند اثرات شدیدی بر بسیاری از قسمت‌های بدن داشته باشد. سوختگی در مجرای تنفسی یا دستگاه گوارش می‌تواند منجر به نکروز بافتی شود که منجر به عفونت، شوک و مرگ حتی چندین ماه پس از اولین بار بلعیدن ماده می‌شود. ممکن است اسکار در این بافت ها ایجاد شود که منجر به مشکلات طولانی مدت در تنفس، بلع و هضم شود.
منابع:
mount sinai دانشکده پزشکی
machin emfg مجله آنلاین در موضوعات، فلزکاری، ماشین‌آلات صنعتی و مهندسی
